ประเพณีแห่ผ้าห่มพระธาตุจอมทอง เป็นประเพณีที่ถือกันมาตั้งแต่โบราณ ในหลาย ๆ ท้องถิ่น ชาวพุทธเชื่อกันว่าการนำผ้ามาขึ้นถวายห่มคลุมรอบพระธาตุเจดีย์นั้น เสมือนได้น้อมนำถวายผ้าไตรแด่พระพุทธองค์ นับเป็นมงคลสูงสุดกุศลมากล้นพ้นด้วยอนิสงค์แห่งผลบุญจะนำพาชีวิตพบแต่ความสุขความเจริญในชีวิต

เมื่อเชื่อมโยงกิจกรรมประเพณีแห่ผ้าห่มพระธาตุจอมทอง กับ มหาวิทยาลัยพะเยาแล้ว การทำนุบำรุงศิลปะและวัฒนธรรมท้องถิ่นเพื่อความเป็นไทย ถือเป็นหนึ่งในพันธกิจ ที่มหาวิทยาลัยพะเยา ให้ความสำคัญเพื่อเสริมสร้างความเป็นชาติและการเป็นเอกลักษณ์ของชาติ การทำนุบำรุง อนุรักษ์ ฟื้นฟู สืบสาน สร้างสรรค์และพัฒนาศิลปะและวัฒนธรรม เป็นภารกิจเพื่ออนุรักษ์ภูมิปัญญาและสมบัติของประเทศชาติ

มหาวิทยาลัยพะเยาตั้งอยู่ในพื้นที่ศิลปวัฒนธรรมล้านนาที่สวยงามและมีความเป็นเอกลักษณ์ มหาวิทยาลัยต้องสร้างความร่วมมือกับชุมชน (University Engagement) เพื่อการทำนุบำรุง อนุรักษ์ ฟื้นฟู สืบสาน สร้างสรรค์ สร้างจิตสำนึกปลูกฝังค่านิยม และภาคภูมิใจในวิถีชีวิตที่ดีงามของประเพณี และศิลปวัฒนธรรมท้องถิ่นที่พึงประสงค์ให้กับนิสิตและบุคลากร

รองศาสตราจารย์ ดร.สุภกร พงศบางโพธิ์ อธิการบดีมหาวิทยาลัยพะเยา กล่าวว่า “นับว่าเป็นสิ่งที่น่าภูมิใจอย่างยิ่ง ที่ทางมหาวิทยาลัยพะเยา นำโดย 3 หน่วยงานหลัก ได้แก่ คณะรัฐศาสตร์และสังคมศาสตร์ คณะศิลปศาสตร์ และ วิทยาลัยการศึกษา รวมถึงชุมชน และ หน่วยงานภาครัฐภาคเอกชนในจังหวัดพะเยา ที่จะพัฒนาและอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรม ประเพณีที่มีมาแต่โบราณ สนับสนุนให้ประชาชนได้มีส่วนร่วม และเป็นการส่งเสริมการท่องเที่ยวในจังหวัดพะเยา ทำให้จังหวัดพะเยาเป็นที่รู้จักมากยิ่งขึ้น ผ่านขบวนแห่เครื่องนมัสการพระธาตุ ที่บรรจงประดิษฐ์ด้วยความตั้งใจรวมถึงการฟ้อนพื้นบ้านล้านนาเชิงสร้างสรรค์ ใช้นิสิตรำถึง 150 คน จึงอย่างให้ประเพณีแห่งผ้าห่มพระธาตุจอมทองนี้เป็นประเพณีที่ให้คงอยู่คู่กับจังหวัดพะเยาสืบไป

นางสาวจุฬาสินี โรจนคุณกำจร นายกเทศมนตรีเทศบาลเมืองพะเยา กล่าวว่า “ในฐานะตัวแทนที่นำชุมชน มาร่วมด้วยจิตศรัทธาที่เป็นกุศล ในวันนี้เราได้เห็นพลังของคนรุ่นใหม่ที่ได้อนุรักษ์และสืบสานประเพณีที่ดีงามร่วมกับชุมชนเมือง 14 ชุมชน พระธาตุจอมทองเป็นหนึ่งในโบราณสถานของจังหวัดพะเยา ที่มีอายุยาวนานเคียงคู่กับประวัติศาสตร์เมืองพะเยาตั้งแต่ครั้งสร้างบ้านแปงเมือง กิจกรรมประเพณีแห่ผ้าห่มพระธาตุจอมทองในครั้งนี้ เชื่ออย่างแน่นอนว่า จะเป็นอีกหนึ่งกิจกรรมที่สร้างความงดงาม และจะร่วมสืบสานให้อยู่คู่กับ จังหวัดพะเยาตลอดไป”

ประเพณีแห่ผ้าห่มพระธาตุจอมทอง ครั้งนี้ประกอบไปด้วย 3 คณะได้แก่ คณะรัฐศาสตร์และสังคมศาสตร์ คณะศิลปศาสตร์ และ วิทยาลัยการศึกษา จำนวนกว่า 700 คน ที่พร้อมใจกันแต่งกายด้วยชุดเวียง ซึ่งเป็นชุดพื้นเมืองประจำมหาวิทยาลัยพะเยา อย่างงดงามซึ่งแนวคิดได้จากภูมิปัญญาของชาวไทลื้อ นิสิตยังได้เรียนรู้วัฒนธรรมท้องถิ่นของล้านนาผ่านกิจกรรมดังกล่าวนี้นอกจากความพิเศษจะอยู่ที่ขบวนแห่ผ้าห่มซึ่งมีความยาวกว่า 36 เมตรแล้ว ภายในงานยังมีการแสดงฟ้อนพื้นบ้านล้านนาเชิงสร้างสรรค์ หรือที่เรียกการฟ้อนนี้ว่า “ฟ้อนปัญญาเรืองรอง ม่วงทอง ม.พะเยา” โดยมีครูอริน พูลเกษม ครูภูมิปัญญาด้านนาฏศิลป์พื้นถิ่นล้านนา เป็นผู้ฝึกสอนอีกด้วย ซึ่งในปีนี้จัดขึ้นในวันอาทิตย์ที่ 8 มีนาคม 2563 โดยจะทำการแห่ผ้าตลอดเส้นทางถนนในตัวเมืองพะเยา ผ่านแยกประตูเหล็ก ผ่านหน้าวัดศรีโคมคำ (วัดพระเจ้าตนหลวง) และสิ้นสุดขบวนที่วัดพระธาตุจอมทอง อ.เมือง จ.พะเยา